Symposium: Koopstromen Oost-Nederland 2023

Welkom door wethouder Jaimi van Essen van gemeente Deventer

Dagvoorzitter Madelon Schreuders, adviseur bij Goudappel, interviewde wethouder Jaimi van Essen (van o.a. economie, binnenstad en recreatie en toerisme). De wethouder stelde dat Deventer in de afgelopen jaren heel mooie stappen heeft gezet in het terugdringen van de leegstand. Tegelijkertijd heeft de stad het aantal verkooppunten op peil weten te houden. Dat is goed nieuws. “Deventer heeft de kwaliteit van haar huidige binnenstad in grote mate te danken aan de inzet van een zeer betrokken binnenstadsmanager en ook door telkens weer, met elkaar, de samenwerking op te zoeken tussen gemeente, bewoners, winkeliers, horecaondernemers, pandeigenaren en andere belanghebbenden.” Tegelijkertijd kan het altijd beter. Gevraagd naar de kansen die de wethouder de komende jaren ziet voor het Deventer centrum zegt hij: “We gaan ons echt, meer dan we nu al doen, inzetten voor vergroening en het tegengaan van hittestress door bomen en ander groen aan te planten. Daar zijn we nu al volop mee bezig. Dat is te zien aan de recentelijke herinrichting van diverse pleinen in de binnenstad.”

_{Welkomstwoord door wethouder Jaimi van Essen (gemeente Deventer)}

Traditie en vernieuwing

Thijs Lenderink, senior onderzoeker van Ipsos I&O, trapte de toelichting van het Koopstromenonderzoek af. “Het onderzoek kent in Oost-Nederland een lange traditie: dit is de negende editie. Waar koopt men wat? Wat vindt men van deze aankooplocaties? Dat zijn de vragen waar het al jaren om draait.”

Vernieuwing zit dit keer in de aandacht voor bestedingen in de horeca, en bestedingen van verblijftoeristen en dagrecreanten. Daarnaast zijn er meerdere kleinere verbeteringen die de gebruikswaarde van het onderzoek vergroten. De aanpak staat beschreven in de onderzoeksverantwoording.

Het was prettig om na 2016 voor het eerst weer in Oost-Nederland met betrokkenen persoonlijk te spreken over de uitkomsten en de toepassing daarvan. In de zaal zaten vertegenwoordigers van de vier betrokken provincies, een groot deel van de 82 deelnemende gemeenten, centrummanagers, leisure specialisten en vertegenwoordigers van winkeliers en horeca.

Uitkomsten in vogelvlucht

Mede-onderzoeker Robin van Lieshout (senior adviseur bij BRO) vervolgde het programma en lichtte de uitkomsten van het onderzoek toe. Een van de belangrijkste conclusies was dat de leegstand fors is gedaald, wat onder andere is te verklaren door de actieve leegstands- en transformatieaanpak door provincies, gemeenten, ondernemers en vastgoedeigenaren. Het winkelaanbod neemt desalniettemin per saldo af, met name het recreatieve winkelaanbod. Dit is in overeenstemming met de landelijke trend. Alleen winkels voor de dagelijkse boodschappen, zoals supermarkten, blijven groeien. De consument is nóg iets kritischer geworden. Het belang van gemak en efficiëntie neemt toe. Online is toegenomen, en de binding neemt iets af. Mensen verblijven gemiddeld iets korter in winkelcentra. De veelgehoorde beleidsrichting van ‘place to buy’ naar ‘place to be’ komt daardoor niet overal tot uiting en vraagt nuancering. Gemakkelijk en doelgericht spulletjes kopen in de detailhandel blijft nog steeds een belangrijke motor voor het functioneren van centrumgebieden en moet niet vergeten worden bij beleidsvorming.

Na de pauze waren er drie verdiepende bijdragen waarin toerisme, vervoer en horeca aan bod kwamen

Bestedingen van gasten doen ertoe

Ralf ten Hove (onderzoeker Ipsos I&O) vertelde onder andere over de nieuwe aanpak om bestedingen van dagtoeristen in kaart te brengen, waarbij gebruik is gemaakt van gps-data van mobiele telefoons. Hiermee wordt onder meer de toevloeiing van Duitse bezoekers inzichtelijk. Hoewel een aantal binnensteden aan de grens hiervan profiteert, verliest Oost-Nederland per saldo omzet aan Duitsland. Zo is het aandeel inwoners dat voor boodschappen naar Duitsland gaat in vier jaar tijd bijna verdubbeld.
Ralf zette vervolgens uiteen hoe de bestedingen uit verblijfstoerisme via een modelmatige toepassing in de koopstromen zijn verwerkt. Daaruit blijkt dat Oost-Nederland vooral profiteert van binnenlands verblijfstoerisme, met name in de Drentse gemeenten.

_{Ralf ten Hove (Ipsos I&O) over toeristische bestedingen}

Geef alle vervoerstypen aandacht

Tim van Huffelen en Mark ten Hoopen (adviseurs bij Goudappel) gingen als leden van het onderzoeksteam in op de relatie tussen mobiliteit en bestedingen. Zij lieten onder andere zien wat het belang is van de verschillende vervoerswijzen per type winkelgebied. In veel centrumgebieden neemt namelijk het spanningsveld toe tussen de beschikbare ruimte, de leefbaarheid en de behoefte aan mobiliteit. Voor het ontwikkelen van beleid is het belangrijk de elementen van dit spanningsveld goed te duiden. Het onderzoek laat zien dat het openbaar vervoer vooral een rol speelt in de grote(re) steden. Terwijl (elektrische) fietsers en voetgangers juist in veel winkelcentra steeds belangrijker worden. Toch blijft de auto op veel locaties in Oost-Nederland nog steeds het primaire vervoersmiddel. Tim en Mark adviseerden om bij de verdeling van de ruimte maatwerk toe te passen. De behoefte aan groen en prettig verblijven neemt toe, maar tegelijkertijd is het bereikbaar houden van de winkelgebieden voor fiets, voetganger en gemotoriseerd verkeer van groot economisch belang.

_{Tim van Huffelen (Goudappel) over mobiliteit en bestedingen}

Horeca de nieuwe winkel?

Robin van Lieshout (BRO) sloot het inhoudelijke deel van de middag af met het thema horeca. Het horeca-aanbod is met name in de fastservice toegenomen. De drankensector is afgenomen. Ook dit is in overeenstemming met de landelijke trend, maar de groei van horeca blijft in Oost-Nederland achter op het landelijk gemiddelde. Verder doen de landelijke gemeenten het beter op het punt van gastvrijheid/klantvriendelijkheid en prijs-kwaliteit dan horeca in grote stedelijke gemeenten. Lokaal horeca-aanbod weet consumenten goed aan zich te binden, zowel bewoners als bezoekers/toeristen. Het economisch perspectief van lokale horeca is daardoor beter dan gedacht.

_{Robin van Lieshout (BRO) over het thema horeca}

Presentaties

De gebundelde presentaties kunt u hier downloaden.